Στην εποχή μας παρατηρούνται συχνά μεγαλόσχημες εξαγγελίες που μπορεί να παρουσιάζονται με εντυπωσιακό περιτύλιγμα, αλλά κατά κανόνα είναι επιζήμιες για τον τόπο. Η προσήλωση της κυβέρνησης σε αυτή την τακτική είναι καταγεγραμμένη και η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση.

Η πρόθεσή της να εφαρμόσει την απλή αναλογική στις αυτοδιοικητικές εκλογές είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση. Ως βασικό επιχείρημα προβάλλεται η δημοκρατική εκπροσώπηση της κοινωνίας, ενώ την ίδια ώρα βλέπουμε αδιαφορία για το τι θα συμβαίνει όταν υπάρχει αδυναμία λήψης απόφασης. 

Σε πρόσφατες δηλώσεις του ο υπουργός Εσωτερικών ανακοίνωσε ότι πρόθεση της κυβέρνησης είναι οι δημοτικοί και περιφερειακοί σύμβουλοι να εκλέγονται με απλή αναλογική από τον α΄ γύρο των εκλογών, ενώ στον β΄ γύρο θα προκρίνονται οι επικεφαλής των δύο παρατάξεων που συγκέντρωσαν την πλειοψηφία, εφόσον κανείς από τους δύο δεν συγκεντρώνει το 50%+1 των ψήφων. Εξήγγειλε, δε, ότι σε μια τέτοια περίπτωση οι αντιδήμαρχοι και αντιπεριφερειάρχες θα μπορούν να προέρχονται από οποιαδήποτε παράταξη. Η Νέα Δημοκρατία έχει από την αρχή εκφράσει την αντίθεσή της στην πρόθεση της κυβέρνησης να αλλάξει τον νόμο των αυτοδιοικητικών εκλογών. Πιστεύουμε ότι μια τέτοια αλλαγή θα προκαλέσει φαινόμενα ακυβερνησίας και  θα επιφέρει πλήγμα στην αξιοπιστία του θεσμού. 

Σήμερα, για παράδειγμα, το θεσμικό πλαίσιο υπαγορεύει την εκλογή του Συμπαραστάτη του δημότη και της επιχείρησης, καθώς και του Περιφερειακού Συμπαραστάτη του πολίτη και της επιχείρησης με αυξημένη πλειοψηφία 2/3, δηλαδή με συνεργασία διαφορετικών παρατάξεων. Ο Συμπαραστάτης πρέπει να είναι ένα πρόσωπο εγνωσμένου κύρους που θα συνδράμει τους πολίτες όταν πέφτουν θύματα κακοδιοίκησης. Σύμφωνα με τον νόμο, 161 δήμοι και 13 περιφέρειες μπορούν να εκλέξουν Συμπαραστάτη. Μέχρι σήμερα το 1/3 των δήμων και το 1/3 των περιφερειών δεν έχουν καταφέρει να διαμορφώσουν την απαιτούμενη πλειοψηφία. Γίνεται λοιπόν αντιληπτό, ότι για ένα θεσμό που το μόνο που απαιτεί είναι η εύρεση ενός προσώπου εγνωσμένου κύρους, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου δεν έχουν βρεθεί συγκλίσεις. Είναι αυτονόητο ότι για πολύ πιο σοβαρά θέματα, με αυξημένα σημεία τριβής η ύπαρξη έστω και απλής πλειοψηφίας θα καθίσταται δυσχερέστατη. 

Ενα από τα βασικά πλεονεκτήματα του θεσμού της αυτοδιοίκησης είναι οι σταθεροί εκλογικοί κύκλοι. Η εφαρμογή της απλής αναλογικής συνεπάγεται τη δημιουργία πλειοψηφιών συνασπισμού. Τι θα συμβεί όμως όταν οι συνασπισμοί διαλύονται; Στα κοινοβουλευτικά συστήματα η λύση είναι η προσφυγή στις κάλπες. Στην περίπτωση της αυτοδιοίκησης, όμως, δεν γίνεται να έχουμε εκλογές κάθε τρεις και λίγο. Πολύ φοβούμαι ότι πρόθεση της κυβέρνησης είναι το υπουργείο Εσωτερικών να αναλαμβάνει τον έλεγχο των δήμων και περιφερειών που δεν μπορούν να περάσουν αποφάσεις από τα συλλογικά τους όργανα. Η επιλογή αντιδημάρχων και αντιπεριφερειαρχών από κάθε παράταξη της μειοψηφίας θα είναι πλήγμα στην αξιοπιστία του θεσμού. Κάθε ένας που στον β΄ γύρο υποστηρίζει έναν υποψήφιο ο οποίος τελικά θα εκλεγεί, θα είναι έκθετος στην αντιπολίτευση για ιδιοτέλεια και προεκλογικό παζάρι, αν τελικά αναλάβει κάποιο αξίωμα. Είναι λοιπόν σαφές ότι κανείς δεν θα μπορεί να ασκήσει αξιόπιστη διοίκηση υπό αυτές τις συνθήκες.

Για τη Νέα Δημοκρατία, τα προβλήματα του θεσμού προέρχονται από τη γραφειοκρατία, το δαιδαλώδες ελεγκτικό πλαίσιο, την επικάλυψη αρμοδιοτήτων, τους περιορισμένους οικονομικούς πόρους. Η παρέμβαση της κυβέρνησης όχι μόνο δεν απαντά σε κανένα από αυτά τα ζητήματα, αλλά αντίθετα θα τα επιδεινώσει. 

* Γραμματέας Τοπικής Αυτοδιοίκησης Νέας Δημοκρατίας.