Οι Απόδημοι Έλληνες και τα Δίκτυα Ελληνισμού
Σκοπός του άρθρου είναι να περιγράψω τα οφέλη της ανάπτυξης δικτύων Ελληνισμού, μα πριν πω τις ιδέες μου επί αυτού του ζητήματος, πιστεύω οτι προηγείται μία συνολική συζήτηση για τον ελληνισμό.
Τι είναι λοιπόν ο ελληνισμός;
Τι ήταν αυτό που τον γέννησε και ποιος ο λόγος ύπαρξης του μέσα στους αιώνες;
Τι ήταν αυτό που τον προσδιόριζε και προσδιορίζει την ιδιοσυστασία του;
Έχει ακόμη ρόλο στα παγκόσμια δρώμενα ανάλογο αυτού του παρελθόντος;
Ο ελληνισμός δεν ήταν ποτέ μία στενή εθνική έννοια.
Πολύ περισσότερο δεν ήταν μία στενή κρατική οντότητα.
Ο ελληνισμός είναι μία ιδεολογία, ένα ανοικτό σύστημα αξιών που προέκυψε μετά την πρώτη συνάντηση του ανθρώπου με την πόλη και τη μετατροπή του σε πολίτη.
Η ανθρωπότητα είχε δημιουργήσει πόλεις και πριν την εμφάνιση των Ελλήνων.
Συνέχισε να δημιουργεί πόλεις και μετά.
Όμως οι Έλληνες ήταν αυτοί που πρώτοι είδαν την πόλη ως ένα σύνολο πολιτών.
Με ότι αυτό συνεπάγεται:
Δημοκρατία, δικαιοσύνη, ήθος, παιδεία, πολιτισμός, επιστήμη και ανθρωπισμός.
Ο ελληνισμός είναι αυτή η έννοια.
Η έννοια μιας κοινωνίας με κύτταρό της την πόλη και με βασικό στοιχείο της, τον πολίτη.
Δεν είναι τυχαίο ότι και η έννοια πολιτισμός και πολιτισμένος είναι ετυμολογικά βασισμένη στην έννοια του πολίτη.
Απο τον Civilis δηλαδή τον πολίτη πήγαμε στο civilization για να ορίσουμε συνολικά την έννοια μίας κοινωνίας ανθρωπισμού, παιδείας, δημοκρατίας αλλά και ενός ανάλογου τρόπου ζωής.
Αυτό ήταν που γέννησε τον ελληνισμό, αυτό προσδιορίζει τον ελληνισμό και αυτό είναι που προσέφερε και προσφέρει ο ελληνισμός στην ανθρωπότητα.
Για αυτό και ο ελληνισμός αγαπήθηκε , ενσωμάτωσε και απευθύνθηκε σε ανθρώπους ανεξάρτητα από την καταγωγή τους.
«Την γλώσσαν μου έδωσαν ελληνική» έλεγαν και ‘Ελληνες ηταν οι μετέχοντες της ελληνικής παιδείας.
Αυτό το στοιχείο σήμαινε ότι Έλληνες, εντός ή εκτός εισαγωγικών, θα συναντούσε κανείς παντού όπου αναπτυχθηκαν πόλεις, αστικές τάξεις και διανόηση που είχαν ως όραμα τον άνθρωπο και μία κοινωνία χτισμένη για αυτόν.
Και την εποχή της γέννησης των εθνικών κρατών, διατυπώθηκε ο όρος φιλέλληνας για να προσδιορίσει κάπως πιο περιοριστικά αυτήν την οικουμενική οντότητα που λέγεται ελληνισμός.
Τα λέω αυτά γιατί εκφράζω μία αγωνία.
Για το μέλλον αυτής της οικουμενικότητας του ελληνισμού σε ένα περιβάλλον εθνικών ανταγωνισμών.
Ο ελληνισμός ήταν πάντα η κατεξοχήν έννοια της αποκέντρωσης των πόλεων, των κοινοτήτων, των ανοιχτών συνόρων, του εσωτερικού ανταγωνισμού, ήταν κατ’ εξοχήν αντισυμβατική έννοια.
Όσο ε ελληνισμός δρουσε σε ένα τέτοιο πλαίσιο μεγαλούργησε, όταν εντασσόταν μέσα σε γραφειοκρατικές, συγκεντρωτικές δομές ασφυκτιούσε.
Αυτό λοιπόν που εγώ βλέπω ως ανάγκη είναι ένα νέο όραμα για τον ελληνισμό που θα δώσει διάρκεια και πνοή στην οικουμενική του διάσταση, στην αντισυμβατική του διάσταση, σε αυτό που θα ονόμαζα ΑΝΟΙΚΤΟ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟ.
Προφανώς ουσιαστικό συστατικό στοιχείο αυτού του νέου ελληνισμού είναι οι απόδημοι Έλληνες.
Οι απόδημοι λειτουργούν ανεξάρτητα από το εθνικό κέντρο, κάτω από διαφορετικά συστήματα αλλά με το κυρίαρχο που τους ενώνει να είναι η ουσία της Ελλάδας, η ιδέα του ελληνισμού.
Ποιος μπορεί λοιπόν να είναι αυτός ο νέος Ανοικτός Ελληνισμός;
Ο νέος Ελληνισμός θα πρέπει να είναι ένα νέο κοινό των Ελλήνων ανά το κόσμο, με βασικό κύτταρο τις ανά τον κόσμο δήμους και κοινότητες των Ελλήνων και συνδετικό ιστό τον πλούσιο πολιτισμό μας.
Το κοινό αυτό θα μπορούσε να έχει μία πρωτοπόρα αλυσίδα διοίκησης με περισσότερη άμεση ηλεκτρονική δημοκρατία και με μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από το ελληνικό κράτος σε θέματα ελληνομάθειας, εκπαίδευσης και πολιτισμού.
Το νέο δίκτυο Ελλήνων θα μπορούσε για παράδειγμα να έχει την ευθύνη για την λειτουργία ενός παγκόσμιου ινστιτούτου ελληνομάθειας, ενός διεθνούς πανεπιστημίου ανθρωπιστικών σπουδών, πιθανά και κάποιων μεγάλων πολιτιστικών υποδομών και δράσεων αλλά και να παρέχει όλους τους νέους κοινούς τόπους και τις παγκόσμιες δικτυώσεις.
Και βέβαια θα πρόκειται για μία παγκόσμια πρωτοπορία αφού κατά βάση θα λειτουργεί ψηφιακά μέσω του διαδικτύου.
Το νέο δίκτυο επικοινωνίας ανάμεσα στους Έλληνες είναι το ίντερνετ, για αυτό και θα έβλεπα απαραίτητη την δημιουργία μιας νέας πλατφορμας που θα αποτελεί τον δίαυλο για την νέα κοινή αγορά αλλά και το νέο κοινό των Ελλήνων.
Οι παραπάνω ενέργειες θα πρέπει να συνοδευτούν από γενναίες θεσμικές παρεμβάσεις, όπως το δικαίωμα ψήφου στους απόδημους αλλά και τη δυνατότητα κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης στους Έλληνες της διασποράς.
Καμία προσπάθεια για τη δημιουργία του ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ δε θα έχει νόημα αν μείνει ξεκομμένη από τη Μητροπολιτική εστία, ιδιαίτερα αυτή τη στιγμή των πολλών προβλημάτων.
Όπως η επανάσταση του 1821 στηρίχθηκε στον ελληνισμό της διασποράς και άντλησε ψυχική και πνευματική δύναμη από αυτόν, είναι σίγουρο οτι η αναγέννηση της σημερινής Ελλάδας μπορεί να «ακουμπήσει» στους Απόδημους και τα Δίκτυα Ελληνισμού.
